W świecie przemysłu i produkcji, kwestie związane z jakością produktów i ich zgodnością z normami są niezwykle istotne. Często zdarza się, że gotowe wyroby wymagają modyfikacji lub naprawy, aby spełniać określone standardy i oczekiwania klientów. W takich przypadkach organizacje stają przed wyborem: przeróbka czy naprawa?
Choć oba te procesy mają na celu poprawę jakości produktów, różnią się one pod względem podejścia, metod i ostatecznych celów. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej tym różnicom, omawiając nadzór nad wyrobem przerabianym oraz wyrobem naprawianym.
Zrozumienie tych procesów jest kluczowe dla efektywnego zarządzania jakością i utrzymania zadowolenia klientów.
Nadzór nad wyrobem przerabianym
Zacznijmy od wyjaśnienia, czym właściwie jest przeróbka. Ma ona miejsce wtedy, gdy wyrób niezgodny podlega modyfikacjom, aby ponownie spełniał wszystkie pierwotne wymagania i specyfikacje. Standard IATF (punkt 8.7.1.4) precyzuje, że przed podjęciem decyzji o przerabianiu wyrobu konieczne jest przeprowadzenie oceny ryzyka.
Do oceny ryzyka można zastosować metodologię FMEA (Failure Modes and Effects Analysis) lub inną metodę. Jako przykład posłużyć może analiz ryzyk i szans stosowana w motoryzacji. Kluczowym krokiem jest uzyskanie zgody klienta przed rozpoczęciem przeróbki, jeśli klient tego wymaga.
Organizacja musi także posiadać udokumentowany proces zatwierdzania przeróbek zgodnie z Planem Kontroli lub innymi odpowiednimi dokumentami, aby zweryfikować zgodność z oryginalnymi specyfikacjami.
Dodatkowo instrukcje dotyczące demontażu i przerabiania muszą być dostępne i stosowane przez odpowiednio przeszkolony personel. Powinny one obejmować ponowną kontrolę oraz identyfikowalność. Jest to kluczowe dla utrzymania standardów jakości. Ponadto, organizacja musi przechowywać udokumentowane informacje na temat liczby przerabianych wyrobów, sposobu postępowania oraz daty.
Typowe przykłady: ponowne malowanie części, usunięcie niezgodnej części podczas operacji montażowej i ponowny montaż.
Nadzór nad wyrobem naprawianym
Podobnie jak w przypadku przeróbki, naprawa również dotyczy wyrobów niezgodnych, ale z tą różnicą, że celem naprawy jest przywrócenie wyrobu do stanu akceptowalnego do zamierzonego użycia, które niekoniecznie musi spełniać wszystkie pierwotne wymagania. Standard IATF definiuje wymagania dotyczące napraw w punkcie 8.7.1.5, które są zbliżone do tych dla przeróbek, ale z pewną istotną różnicą.
Przed rozpoczęciem naprawy również konieczne jest przeprowadzenie oceny ryzyka oraz uzyskanie zgody klienta. Organizacja musi posiadać udokumentowany proces zatwierdzania napraw zgodnie z Planem Kontroli lub innymi odpowiednimi dokumentami. Instrukcje dotyczące demontażu i naprawiania muszą być dostępne i stosowane przez odpowiednio przeszkolony personel, obejmując wymagania dotyczące ponownej kontroli oraz identyfikowalności.
Ważną różnicą między przeróbką a naprawą jest to, że organizacja musi uzyskać udokumentowaną zgodę klienta na odstępstwo dla wyrobu naprawianego. W przypadku przeróbki IATF nie wymaga tego. Oczywiście klienci mogą takie wymagania posiadać, co przedstawiam w drukach audytowych.
Ponadto, organizacja musi przechowywać udokumentowane informacje dotyczące liczby naprawianych wyrobów, sposobu postępowania, daty oraz identyfikowalności.
Typowe przykłady: może to być cokolwiek (ponowny montaż, modyfikacja części,…), co jest użyteczne po tej czynności, ale poza specyfikacją.
Przeróbka a naprawa w kontekście wymagań klienta
Wymagania standardu IATF mogą stanowić świetny punk wyjścia do przeanalizowania, czy klienci do których dostarczamy wyroby posiadają dodatkowe kryteria oceny dla przeróbki i naprawy. Jeśli współpracujecie z klientami niemieckimi, to takie informacje znajdują się w następnych pytaniach audytu procesu wg. VDA 6.3:
6.2.1 – warunki nadzorowania przeróbkami (rework) są określone, ocenione jako część analizy ryzyka i zabezpieczone w procesie (identyfikacja części, powtórzenie kontroli ect).
6.2.2. – jako przykład dokumentacji: zwolnienie przeróbek
6.2.4* – zakres przeróbki jest opisany w instrukcjach stanowiskowych + przykład dokumentacji dla napraw i przeróbek
6.4.4 – odpowiednie warunki środowiskowe, w celu zapobiegnięcia zabrudzeniom, uszkodzeniom, pomieszaniu części
6.5.1. – jako przykład dokumentacji przy redukcji strat
6.5.2 – jako przykład dokumentacji: analiza danych dla przeróbek
6.6.1 – czy jest określony status produkowanych części (m. in. dla rework)
6.6.3 i 6.6.4 – spełnienie wewnętrznych i specyfikacji klienta odnośnie do dokumentacji dot. przeróbek i napraw
Inny klient, który posiada też dodatkowe wymagania dla przeróbki i naprawy, to grupa Stellantis. Znajdziemy je w druku audytowym Mass Production Audit w następujących punktach:
PPC1 – Wdrożenie Planu Kontroli – wielkość próbek podlegających kontroli powinna uwzględniać dane z reworku
SW21 – Instrukcje Stanowiskowe – powinny być wdrożone dla reworku
CNC11 – Identyfikacja – uwzględniające części reworkowane
CNC3 – Rework re-used operations
- – Proces musi być uwzględniony w diagramie przepływu procesu
- – Czy proces reworku uwzględniony jest w matycy umiejętności (poliwalencji) i czy może być przeprowadzany przez autoryzowany personel
- – Identyfikowalność! – powtórzenie wymagania z CNC11
RR22 – redukcja ryzyka – PFMEA operacji reworkowych
A co z CSR’ami? Na chwilę obecną tylko Stellantis x-PSA posiada taki zapis, który znajduje się bezpośrednio na stronie IATF. Dopiero w 2025 roku zobaczymy kolejną aktualizację wynikającą z synergii z xFCA.
Przeróbka a Naprawa – Podsumowanie
Zarówno przeróbka, jak i naprawa mają na celu poprawę jakości wyrobów niezgodnych, ale różnią się podejściem i zakresem działań. Przeróbka skupia się na dostosowaniu wyrobu do pierwotnych specyfikacji, podczas gdy naprawa koncentruje się na przywróceniu funkcjonalności, niekoniecznie zgodnej ze wszystkimi pierwotnymi wymaganiami.
Oba procesy wymagają szczegółowej oceny ryzyka, zgody klienta oraz udokumentowanych procedur i instrukcji, aby zapewnić wysoką jakość i zgodność z wymaganiami klientów.
A jeśli chcecie dowiedzieć się więcej na temat tego dokumentu, to serdecznie zapraszamy na szkolenia:
Audytor wewnętrzny IATF 16949:2016
Wymagania standardu IATF 16949 z elementami normy ISO 9001
Źródło:
1. ISO 9001:2015 Systemy zarządzania jakością. Podstawy i terminologia
2. IATF 16949:2016 – Standard Systemu Zarządzania Jakością w Przemyśle Motoryzacyjnym – wydanie 1 z roku 2016
3. Podręcznik VDA 6.3 – wydanie 4, styczeń 2023
4. https://www.iatfglobaloversight.org/oem-requirements/customer-specific-requirements/ [z dnia 20.05.2024]
Dariusz Kowalczyk
